Sâu trong khu rừng nhiệt đới của miền trung Việt Nam là một kỳ quan của Thế Giới. Một thế giới bị thất lạc che giấu hệ sinh thái độc đáo. Nó không có ở bất cứ đâu trên hành tinh này.

Hang Sơn Đoòng – nằm trong quần thể hang động Phong Nha - Kẻ Bàng, tỉnh Quảng Bình là hang động lớn nhất Thế Giới được phát hiện năm 2009. Có thể nói đây là phát hiện gây chấn động Thế Giới.

Được phát hiện lần đầu vào năm 1991, khi Hồ Khanh, một người dân địa phương tình cờ tìm ra khi lánh vào cửa hang để tránh mưa. Sau một thời gian đến năm 2006 khi đoàn thám hiểm Hiệp hội Hang động Hoàng gia Anh đến khu vực này thăm dò thì Hồ Khanh mới báo cho họ. Phải khó khăn lắm ông mới tìm lại được cửa hang vốn nằm sâu trong rừng già với địa hình khá hiểm trở, cách xa đường lớn và không thể phát hiện thấy trên Google Earth.

Là một kỳ quan vô giá của tạo hóa, Sơn Đoòng sở hữu vô số những điều thú vị, có một không hai trên thế giới, thu hút giới khoa học và các nhà thám hiểm như các hệ sinh thái độc nhất, thời tiết đa dạng và các kết cấu địa chất khổng lồ, độc đáo.

Với sự kiện ngày 5.4.2009, sau khi tìm thấy và khám phá hang Sơn Đoòng của đoàn thám hiểm Hoàng gia Anh đã làm chấn động cả thế giới. Việc tìm ra hang Sơn Đoòng được ví như việc tìm thấy đỉnh núi Everest dưới lòng đất. 

Vì Hồ Khanh được cho là người đầu tiên phát hiện ra hang động này nên đoàn thám hiểm đề nghị ông Khanh đặt tên cho hang. Ông Khanh đã lấy tên mình làm tên hang, gọi là hang Hồ Khanh. Đoàn thám hiểm ghi nhận tên do ông Khanh đặt nhưng mấy hôm sau họ xin phép ông Khanh để cho họ đặt lại tên cho hang là "Sơn Đoòng" và ông đã đồng ý. Tên gọi "Sơn Đoòng" được tạo ra bằng cách ghép địa danh "Đoòng" có sẵn từ trước với từ Hán Việt "sơn". Gần cửa trước hang Sơn Đoòng có một bản của người Vân Kiều tên là bản Đoòng.

Năm 2009, nhà thám hiểm Jonathan Sims là một trong những người đầu tiên vào đây. Ông tin rằng Sơn Đoòng có thể lớn hơn hang Deer của Malaysia – là hang động lớn nhất Thế Giới bấy giờ. Nhưng sâu bên trong lối vào hang động dài, ông đã phải tạm dừng bởi một chướng ngại vật to lớn.

Và sau đó vào năm 2010 đoàn đã trở lại, với người dẫn đầu đoàn thám hiểm là Howard Limbert, đã mang theo nhiều máy móc và dụng cụ leo trèo hiện đại hơn để củng cố nhận định đây là hang động lớn nhất Thế Giới. Họ đã vượt qua hành trình 5km để đi đến một thách thức vô cùng nguy hiểm đó là trèo lên bức tường khổng lồ ở cuối hang, thứ đã làm họ bỏ cuộc vào năm 2009. Nó được hình thành từ caxi và bùn nên việc leo trèo hết sức gian nan.

Howard đặt rất nhiều tâm huyết vào nghiên cứu lần này, ông chia sẻ “Nghiên cứu này có thể được ví như tìm thêm được một điểm mốc cao hơn 1000m tính từ đỉnh núi Everest” hay “Bất kỳ hang động nào trên thế giới đều có thể được đặt vào trong Hang Sơn Đoòng một cách dễ dàng nếu như chúng ta chứng minh được nghiên cứu lần này”.

Cuối cùng, các nhà thám hiểm cũng chinh phục được bức tường khó nhằn này và cho ra kết quả: hang Sơn Đoòng với chiều rộng 150m, cao hơn 200m, chiều dài đã thám hiểm được là 5km. Đoạn hang có bề rộng khoảng 92m, với vòm rộng gần 244m này trong Sơn Đoòng có thể chứa được cả một tòa nhà cao 40 tầng ở New York, Mỹ. Các cấu trúc ở đây to lớn, hùng vĩ hơn bất cứ sự tưởng tượng nào của con người. Nơi rộng nhất của hang Sơn Đoòng được ông Limbert cho rằng: 3 chiếc máy bay có thể cùng bay hàng 3 thoải mái. Với kích thước này hang Sơn Đoòng đã vượt qua hang Deer của Malaysia với chiều cao 100m, rộng 90m, dài 2km để trở thành hang động tự nhiên lớn nhất Thế Giới.

Hang Sơn Đoòng được hình thành khoảng 2-5 triệu năm trước, khi nước sông chảy ngang qua vùng đá vôi đã bị vùi lấp dọc theo một đường đứt gãy. Dòng nước làm sói mòn và nạo ra một đường hầm khổng lồ trong lòng đất dưới dãy núi. Tại những nơi đá mềm, phần trần sụp xuống tạo thành những lỗ hổng, lâu ngày thành vòm hang khổng lồ. ”Hồ bơi” khổng lồ, trong và sâu thăm thẳm trong hang.

Để đến được cửa hang Sơn Đoòng bạn phải đi bộ 25km đường rừng. Đường đi từ cửa vào hang có độ dốc lớn, xuống rất khó khăn và phải đi dọc theo một con sông ngầm nước chảy xiết để vào sâu trong hang.

Một đoạn mái của hang Sơn Đoòng bị sập nhiều năm trước đã tạo điều kiện cho ánh sáng ùa vào, cây cối xum xuê phát triển, tạo nên một cánh rừng kỳ vĩ giữa lòng hang. Các nhà thám hiểm đặt tên cho nơi đây là Vườn địa đàng.Vườn địa đàng có diện tích rất lớn, gồm có nhiều thực vật, nước rộng mênh mông được bao quanh bởi những cụm cây rừng và thực vật đủ loại, hệ sinh thái đa dạng của vùng nhiệt đới, đặc biệt là các thực vật  dây leo chằng chịt vắt ngang trên đá.

Hang này có hệ thống thạch nhũ tuyệt đẹp với những hình ảnh về “vườn địa đàng” trong lòng hang, hay bộ sưu tập “ngọc trai” hàng vạn năm tuổi. Và chính việc tìm thấy, khám phá và công bố hang Sơn Đoòng đã đưa vùng hang động Phong Nha – Kẻ Bàng trở thành vương quốc hang động lừng lẫy thế giới.

Trong khu vực vườn địa đàng, các nhà khoa học đoàn thám hiểm đã tìm ra ba loài mới về cuốn chiếu, rận gỗ và một loài giáp xác khác. Ở khu rừng, có đến gần 400 loài thực vật, trong đó có những loài chim phía ngoài di cư vào sinh sống rất đẹp và lạ mắt.

Các nhà động vật học đã tìm ra một giống loài mới – loài mọt gỗ trắng đầu tiên được tìm thấy trong hang động. Để sống được trong hang Sơn Đoòng, con vật này phải thích nghi là theo kịp sự thay đổi của môi trường. Con vật này không có mắt và không có bất kỳ sắc tố nào đặc biệt. Nhưng có lẽ trong môi trường có độ sáng bằng không, thì đôi mắt trở nên vô nghĩa.

Hang động ngọc trai trong hồ sân thượng được phơi khô, nét đẹp không thể tin nổi cảnh trong hang Sơn Đoòng. Cấu trúc tự nhiên qua hàng vạn năm, tinh thể canxi đã bao bọc những hạt cát nhỏ để tạo thành những “viên ngọc trai” quý hiếm. “Bộ sưu tập ngọc trai” vô giá này nằm gần Vườn địa đàng trong hang Sơn Đoòng.

Đây là vách nhũ đá khổng lồ cao khoảng 70m nhô ra ở độ sâu hơn 6km dưới lòng hang Sơn Đoòng. Bức tường này được đặt tên là “Great Wall of Viet Nam”, nằm sâu bên trong hang. Vách  tường được mệnh danh là Vạn lý trường thành Việt Nam. Sau bức tường này là lối thứ hai vào hang.

Cùng với sức mạnh truyền thông, Việt Nam và nhóm chuyên gia đã chính thức giới thiệu hang Sơn Đoòng đến thế giới. Những gì công bố sau đó về hang động lớn nhất thế giới, kích thước, hệ sinh thái độc đáo của hang Sơn Đoòng đã khiến cả thế giới phải kinh ngạc. Sau khi được đưa vào khai thác du lịch mạo hiểm từ năm 2013, hoạt động du lịch hang Sơn Đoòng luôn chứng tỏ sức hấp dẫn đối với cộng đồng du lịch trong nước và quốc tế bằng vẻ đẹp hùng vĩ, sự chuyên nghiệp trong tổ chức vận hành, cách khai thác bền vững và rất nhiều những giá trị tuyệt vời khác.